Co to jest prokrastynacja? Prokrastynacja to zabójca marzeń. Tak bym określił zjawisko prokrastynacji, które zbiera swoje żniwo wśród ludzi w każdym wieku i w każdym zakątku świata. Czas był, jest i będzie najbardziej wartościowym aktywem, a sposób jego wykorzystania jest determinantem tego, co osiągniesz w życiu. Każda stracona sekunda mija bezpowrotnie.
Każdy z nas ma do dyspozycji 24 godziny na dobę i 365 dni w roku. Jak to możliwe w takim razie, że niektórzy podejmując się wielu obowiązków i przedsięwzięć mają wystarczająco dużo czasu na wszystko, a niektórym ciągle tego czasu brakuje? Bardzo prawdopodobne, że ta druga grupa to prokrastynatorzy. Z tego artykułu dowiesz się, czym jest prokrastynacja, jakie ma znaczenie, oraz czy się różni prokrastynacja od lenistwa.
Czym jest prokrastynacja?
Termin prokrastynacja pochodzi od łacińskiego „procrastinatio” i oznacz zwłokę, odroczenie. No właśnie – pojęciem prokrastynacji określamy ciągłe, nawykowe odkładanie wykonania danej czynności na przysłowiowe jutro, pomimo świadomości jej dużego dla nas znaczenia oraz chęci i posiadania potrzebnych umiejętności jej zrealizowania. Według psychologów zjawisko prokrastynacji jest zaburzeniem psychicznym. Osoba taka jest świadoma odwlekania danej czynności i wie, że powinna ją wykonać, ale nie jest w stanie zrobić tego pierwszego kroku, podjąć decyzji o działaniu.
Ciekawostką jest fakt, iż prokrastynacja nie musi pokrywać wszystkich aspektów naszego życia. Możemy nie mieć problemów z podejmowaniem działań w naszym życiu zawodowym, podczas gdy zmotywowanie się do tego samego na płaszczyźnie egzystencji osobistej będzie nie lada wyzwaniem.
Przyczyny prokrastynacji
Co leży u podstaw tego, niewątpliwie, szkodliwego dla rozwoju jednostki i społeczeństwa zjawiska? Część psychologów zajmujących się zjawiskiem prokrastynacji jest zdania, iż zaburzenie to ma swoje źródło jeszcze w czasach naszego dzieciństwa, a dokładniej w sposobie wychowania i podejścia rodziców. Dzieci, od których zawsze wymagano bardzo dużo, które musiały być najlepsze w tym, co robią, odkładają wykonanie danej czynności z powodu lęku przed porażką i sprawieniu zawodu sobie i osobom, które na nie liczą. Wytwarzają sobie tym samym podświadomą iluzję bezpieczeństwa.
Sprawdź też: Świadomy sen wywołany techniką WILD
Drugim wytłumaczeniem prokrastynacji jest celowe odkładanie czynności na ostatnią chwilę, aby uzyskać wystarczającą motywację do ich wykonywania. Szczerze muszę przyznać, że po części sam należę do tej grupy osób. Z własnego doświadczenia wiem, że z przysłowiowym nożem na gardle pracuje się szybciej, efektywniej i kreatywniej. Lekki stres jest świetnym motywatorem do działania.
Może to dziwne, ale jedną z przyczyn prokrastynacji może być lęk przed osiągnięciem sukcesu. Jak to? Jak można się bać tego, do czego tak usilnie dążymy? Otóż osoby takie boją się bardziej konsekwencji jakie ten sukces niesie za sobą. Dla przykładu, prokrastynator marzący o skończeniu szkoły sabotuje swoje działania mogące mu w tym pomóc z powodu lęku przed samodzielnością i odpowiedzialnością, do których zmusza dorosłe życie.
Kolejna przyczyna prokrastynacji to przekonanie, że czas na wykonanie zadania jest niewystarczający i trzeba poświęcić się mu w 100% pracując bez przerwy. Paradoksalnie świadomość posiadania dużej ilości czasu, która zdecydowanie przewyższa ten potrzebny na wykonanie danego zadania, również sprawia, że prokrastynatorzy odkładają wykonanie czynności na potem wychodząc z założenia, że „jeszcze zdąże”.
Czym się różni prokrastynacja od lenistwa?
Lenistwo polega na braku chęci do włożenia pracy i energii potrzebnej do zrobienia czegoś.
Natomiast prokrastynacja to poczucie niemożności włożenia pracy, mimo że bardzo tego chcemy.
Lenistwo jest wyborem. Prokrastynacja nie jest wyborem.
Czy lenistwo jest gorsze od prokrastynacji?
Lenistwo ma negatywne konotacje i jest postrzegane bardzo negatywnie. Wszyscy oczekują od innych wkładu w rozwój i funkcjonowanie społeczeństwa. Dlatego chcemy, aby jednostki wnosiły do niego jak najwięcej, a bycie leniwym jest postrzegane jako szkodliwe działanie i cwaniactwo.
Istnieje jednak wiele kultur, w których bycie leniwym jest akceptowane, a nawet stanowi normę. I choć społeczeństwa te mogą mieć niższe PKB, ludzie w nich żyjący są zazwyczaj szczęśliwsi i żyją dłużej. Produktywność nie jest jedynym systemem wartości. Moim zdaniem, o ile lenistwo nie wiąże się z wykorzystywaniem i obciążaniem innych kosztami, nie ma absolutnie nic złego w wyborze zrelaksowanego i powolnego życia, w którym unika się dodatkowego wysiłku czy pracy. Każdy powinien przeżyć swoje życie tak, jak chce. A życie rozwija się dzięki różnorodności.
Dlatego, choć lenistwo może być postrzegane jako problem przez społeczeństwo lub innych ludzi, nie jest ono postrzegane jako problem przez samego leniwego. Na tym polega zasadnicza różnica między lenistwem a prokrastynacją.
Czy cierpisz na prokrastynację?
Prokrastynacja może dotyczyć każdego z nas. Odpowiadając na poniższe pytania możesz w jakimś stopniu stwierdzić (oczywiście to będzie tylko wstępna diagnoza) czy jest możliwe, że i Ciebie dopadła prokrastynacja.
1. Czy zdarzają się sytuacje, gdzie nie zdajesz sobie sprawy co robiłeś przez ostatnie kilka godzin?
2. Czy często zdarza Ci się zabieranie się za wykonanie danego zadania w ostatniej chwili?
3. Czy często zamiast wykonania ważnej pracy decydujesz się na odpoczynek czy jakąkolwiek inna przyjemność?
4. Czy masz w głowie wiele pomysłów, których nigdy nie zrealizowałeś i tak naprawdę nie wiesz z jakiego powodu?
5. Czy zadeklarowałeś się, że wykonasz jakąś czynność, obiecałeś to komuś, ale okazało się, że była to obietnica bez pokrycia?
6. Czy masz poczucie swojego dużego potencjału, który mógłbyś przekuć w robienie rzeczy wielkich, gdybyś tylko znalazł siłę i motywację do podjęcia działania?
7. Czy jeśli jesteś świadom pewności nieponiesienia konsekwencji za niewykonanie danej czynności to nie wykonujesz jej? Weźmy dla przykładu następującą sytuację – nauczycielka od polskiego poprosiła o przeczytanie fragmentu książki, jednak za niezrobienie tego nie możesz dostać złej oceny, bo jest to zadanie dla chętnych. Czytasz czy raczej niekoniecznie?
8. Czy masz problem z planowaniem własnego czasu i czynności, które w danym dniu powinieneś wykonać?
9. Czy boisz się porażki, która może Cię spotkać jeśli Twoje działania nie pójdą w kierunku, którego się spodziewałeś?
10. Czy masz problemy z ustaleniem gradacji ważności zadań, które jesteś zobowiązany wykonać zaczynając najpierw od tych mniej ważnych, a priorytetowe zostawiając w odwodzie?
11. Czy często czekasz na ten jedyny, odpowiedni czas dla wykonania danego zadania? Taka rada ode mnie – idealny moment nigdy nie nastąpi, dlatego zacznij już teraz.
Jeśli 60% i więcej odpowiedzi jest pozytywnych całkiem możliwe, że jesteś prokrastynatorem.
Jaki wynik testu wyszedł w Twoim przypadku? Czy jest możliwe, że cierpisz na prokrastynację? A może zawsze masz wszystko zaplanowane i nie masz problemu z podjęciem wymaganego działania? Podziel się swoimi wynikami w komentarzu i doświadczeniami związanymi z motywowaniem się do działania.
Z czym jest mylona prokrastynacja?
Jeśli odczuwasz dyskomfort, ponieważ jesteś mało aktywny i nie angażujesz się w zbyt wiele, postaraj odpowiedzieć sobie pytanie, co Cię powstrzymuje przed podjęciem działań? Czy jest to uczucie strachu, przytłoczenia, lęku, poczucie wewnętrznego oporu przed rozpoczęciem działania? W takim razie prawdopodobnie cierpisz na prokrastynację.
A może jest to uczucie wyczerpania, zmęczenia psychicznego lub fizycznego, które sprawia, że masz wrażenie, iż podjęcie działania jest zbyt dużym wysiłkiem? Wtedy problemem może być wypalenie zawodowe lub inny problem zdrowotny.
W przypadku większości osób cierpiących na chroniczną prokrastynację jest to połączenie tych dwóch rzeczy. Wypalenie zawodowe i problemy zdrowotne są związane z długotrwałym stresem, więc jest to pętla dodatniego sprzężenia zwrotnego, która pogarsza wszystkie te problemy.
Z drugiej strony, jeśli nie jesteś zbyt ambitny i nie interesuje cię zbyt wiele, a może nawet nie widzisz sensu w robieniu czegoś, to być może jesteś osobą, która ma inny system wartości niż ten narzucony przez społeczeństwo. Często to inni ludzie lub porównywanie się z innymi sprawiają, że czujemy się „leniwi” lub że nasze lenistwo stanowi problem.
Zadaj sobie pytanie, czy odpowiada Ci poziom wysiłku, jaki wkładasz w życie, i to, co z niego otrzymujesz. Jeśli tak, to raczej nie potrzebujesz zmian i prokrastynacja omija Cię szerokim łukiem. I jeśli porównujesz się z innymi, to pamiętaj, że wiele ludzi zatraca się w pracy i ciągłej aktywności, wyszukując na siłę zadań i czegoś do zrobienia, najlepiej dla innych. Robią to, aby poczuć się potrzebnymi, aby zagłuszyć swoje traumy i karmić ego. Jest to typowy mechanizm obronny i często mylony z pracowitością.