by Poruszałem już temat kontaktu wzrokowego i jego znaczenia w komunikacji niewerbalnej. Opisałem też niektóre z powodów, dla których nie zawsze czujemy się komfortowo patrząc komuś w oczy.
Trzeba być przede wszystkim świadomym i umieć słuchać innych, aby kontakt wzrokowy stał się istotnym narzędziem do poprawy jakości wszystkich relacji w dyskusjach. Nie oznacza to też, że dłuższy kontakt wzrokowy jest zawsze bardziej skuteczny lub że za każdym razem patrzymy na kogoś w taki sam sposób. To już zakrawa na aktorstwo, więc trzeba mieć doświadczenie i być naprawdę dobrze przeszkolonym. Zatem, jako przeciętny człowiek, musisz utrzymać kontakt wzrokowy we właściwym czasie i we właściwy sposób.
Zaczniemy od wprowadzenia dobrego kontaktu wzrokowego w ogólnych sytuacjach podczas rozmowy, a następnie zajmiemy się wskazówkami dotyczącymi kontaktu wzrokowego w określonych sytuacjach.
Ogólne zasady skutecznego kontaktu wzrokowego
Kontakt wzrokowy inicjuje kontakt wzrokowy
Zwykle wahamy się przed nawiązaniem kontaktu wzrokowego, ponieważ nie mamy tej pewności, czy inni chcą z nami rozmawiać, albo w ogóle na nas patrzeć. I rzeczywiście, czasami pierwsze spojrzenie może spowodować, że osoba odwróci wzrok i nabierze antypatii. Ale prawdopodobnie odwracanie wzroku będzie spowodowane chęcią uniknięcia kontaktu, skupienia uwagi na sobie czy rozmowy. Warto zaznaczyć, że ta swoista obawa przed odrzuceniem jest w każdym z nas. Dlatego nie możemy zakładać, że ktoś unika kontaktu wzrokowego z naszej winy. Większość ludzi spojrzenie uznaje za pozwolenie do nawiązania interakcji, która od spojrzenia się najczęściej zaczyna. Badania wykazały, że gdy jedna z osób biorących udział w rozmowie zainicjuje intensywny kontakt wzrokowy, druga osoba pójdzie w jej ślady i zwiększy również swoją intensywność patrzenia.
Staraj się nie przerażać
Aby kontakt wzrokowy nie wywołał negatywnych reakcji, musi nastąpić w odpowiednim momencie. Natomiast często zdarza się tak, ze osoba po prostu nie ma ochoty na cokolwiek i wtedy żadnej rozmowy nie będzie. Warto wyczuć taka sytuację i odpowiednio wcześnie z niej wyjść. Kiedy kontakt wzrokowy jest niepożądany, przechodzi od patrzenia do gapienia się, a gapienie sprawia, że ludzie czują się niekomfortowo.
Kontakt wzrokowy powoduje pobudzenie fizjologiczne – zwiększa przedczołową aktywność mózgu i aktywuje współczulny układ nerwowy, przyspieszając tętno, pocenie się i oddychanie. Dzieje się tak nie tylko wtedy, gdy bezpośrednio patrzysz komuś w oczy, ale także wtedy, gdy ktoś inny na ciebie patrzy. Innymi słowy, czując na sobie czyjś wzrok, na pewno zareagujesz na poziomie fizjologicznym.
Ta aktywacja nerwowa może dać bardzo pozytywne i pożądane efekty. Na przykład w sytuacji, kiedy czujesz na sobie wzrok pięknej kobiety, z którą zamieniłbyś kilka słów przy dobrej kawie. Może to stworzyć bardziej intensywne połączenie i zapoczątkować dłuższą znajomość. Ale w momencie, kiedy patrzenie zaczyna przerażać, robi się niemiło. W takich momentach aktywuje się instynkt przetrwania i osoba zaczyna reagować defensywnie. Niestety, często nie mamy na to wpływu. Ludzie odbierają innych ludzi w specyficzny sposób i najczęściej nie mamy nawet szansy, żeby dać się lepiej poznać i pokazać, że intencje są jak najbardziej przyjazne.
Aby kontakt wzrokowy był dobrze odebrany, jedna osoba nie może narzucić swojej woli wzrokowej drugiej; jest to wspólne doświadczenie. Być może na początku wzrok obojga spotyka się tylko na chwilę; następnie jeden z partnerów testuje sytuacje i próbuje kilka sekund, a kiedy zostanie to ciepło przyjęte, para może zacząć razem wzmacniać kontakt wzrokowy, aż zostaną zamknięci w pięknym tańcu oczu i spojrzeń.
Michael Ellsberg, The Power of Eye Contact
Jeśli po dwóch próbach nawiązania kontaktu wzrokowego osoba go nie odwzajemnia – zrezygnuj.
Kontakt wzrokowy w rozmowie z nieznajomym
Kiedy rozmawiasz z nieznajomym, odchyl się trochę do tyłu, aby tym samym zwiększyć dystans. Odrobina dodatkowej przestrzeni między rozmówcami równoważy interakcje i kontakt, pozwalając obu stronom czuć się bardziej komfortowo i zapobiegając zbyt szybkiemu wzrostowi poziomu intymności. I odwrotnie, kiedy ktoś mówi do ciebie językiem emocji i o czymś osobistym, pochyl się lekko do przodu. W ten sposób pokażesz zainteresowanie i zaangażowanie w rozmowę.
W które oko patrzeć?
Skup wzrok raz na jednym, raz na drugim oku. Kiedy siedzisz blisko kogoś, uważaj na spojrzenie. Czasami odległość pozwala na patrzenie w obie gałki oczu w tym samym czasie. Wtedy wzrok stanie się zniechęcający i zacznie sprawiać wrażenie przeżywającego. Być może nigdy nie zastanawiałeś się nad tym, ale kiedy patrzysz komuś w oczy, jest to dosłownie tylko jedno jego oko. Prawdopodobnie masz już wyrobiony odruch co do strony, na której się skupiasz. Jednak podczas rozmowy dobrze jest patrzeć przez chwilę raz na jedno, raz na drugie oko. Wtedy wygląda to bardziej naturalnie i wykazuje więcej uwagi i zainteresowania.
Sprawdź też: Tego mężczyźni nie lubią w kobietach
Niektórzy sugerują, że skoro nie można patrzeć jednocześnie w oba oczy danej osoby, należy po prostu wpatrywać się w grzbiet jej nosa. Jednak czasem da się to zauważyć, przez co ta taktyka wydaje się sztuczna, a nawet manipulacyjna.
Intensywny kontakt wzrokowy
Nie przesadzaj z utrzymaniem kontaktu wzrokowego Nie chcesz wpatrywać się w kogoś przez całą rozmowę. Mniej więcej co 5 sekund, lub mniej więcej czas potrzebny na wypowiedzenie jednego zdania, na chwilę odwróć wzrok, a potem z powrotem. Znajdź naturalny rytm – nie licz sekund w głowie.
Aby wypracować ten rytm, wypróbuj „metodę trójkąta”. Popatrz na jedno oko osoby przez chwilę, potem w drugie oko przez chwilę, potem w jej usta, a potem z powrotem w jej pierwsze oko. Powtarzaj cyklicznie. Kiedy przećwiczysz tę metodę, to w pewnej chwili zacznie ci ten nawyk przeszkadzać i zaczniesz się skupiasz na naturalnym rytmie patrzenia.
Pamiętaj też, że przerwanie kontaktu wzrokowego i odwrócenie wzroku od kogoś, gdy przypominasz sobie coś, zastanawiasz się nad czymś lub zbierasz myśli, jest całkiem normalne i właściwe.
Kiedy odwracasz wzrok, patrz w bok a nie w dół
Patrzenie w dół podczas rozmowy sygnalizuje kłamstwo, niższy status, wstyd, poddanie się lub pokorę albo co gorsza, przyznanie się do winy. I chociaż patrzenie w dół jest często odruchowe i fizjologiczne, bo pozwala odpocząć oczom, to raczej nie jest to rodzaj zachowania, który warto stosować w rozmowie. Jeżeli czujesz, że musisz odwrócić wzrok, zrób to w płaszczyźnie poziomej. Patrz w górę i pamiętaj, że przywrócenie kontaktu wzrokowego można zrobić stosunkowo szybko i łatwo. To wymaga tylko praktyki. Zacznij od zwiększenia kontaktu wzrokowego z rodziną; może się okazać, że nie patrzysz nawet własnemu bratu w oczy, kiedy z nim rozmawiasz. Następnie zwracaj uwagę na częstotliwość i intensywność kontaktu wzrokowego podczas rozmowy z przyjaciółmi i ze współpracownikami. Gdy zaczniesz czuć się bardziej komfortowo, popracuj nad nawiązaniem kontaktu wzrokowego z napotkanymi ludźmi w różnych sytuacjach: w banku, ze sprzedawcami, kelnerami czy podczas wizyty u dentysty. W ten sposób staniesz się prawdziwym ekspertem od nawiązywania kontaktu wzrokowego!
Wskazówki dotyczące kontaktu wzrokowego w określonych sytuacjach
Kontakt wzrokowy w biznesie i sprzedaży
Przekazywanie pracownikowi krytyki / informacji zwrotnej
Zwracanie komuś uwagi to bardzo niezręczny moment. W końcu nikt nie chce być źle odebrany albo sprawić przykrość. Z drugiej jednak strony miejsce pracy to zlepek nie tylko charakterów, ale także sposobów na przetrwanie dnia i kombinowanie. Więc jeśli już znajdziesz się w sytuacji bez wyjścia i musisz zwrócić komuś uwagę, nie rób tego w bezpośredniej formie twarzą w twarz. Sprawi to, że rozmowa będzie bardziej onieśmielająca i przypominająca przesłuchanie. Zamiast tego usiądź naprzeciwko rozmówcy pod kątem około 45 stopni. Jeśli jesteś praworęczny, to usiądź po lewej stronie rozmówcy. Ta pochylona pozycja sprawia, że bardziej naturalne będziesz przenosił wzrok i oscylował między oczami pracownika a tym, co masz przed sobą.
Relacje w biznesie
Nawiązywanie kontaktu wzrokowego z potencjalnymi klientami jest ważne dla budowania zaufania i relacji. Jest to ważne jeśli jesteś przedstawicielem handlowym lub często musisz konkurować o chwilę uwagi. Szczególnie w sytuacjach, kiedy jesteś pod presją i wiesz, że masz tylko pół minuty na zainteresowanie kogoś ofertą. Zwróć wtedy uwagę na moment, kiedy rozmówca nawiązuje kontakt wzrokowy. Często będzie to po tym, gdy powiesz coś, co ich szczególnie interesuje. Warto mieć to na uwadze, aby muc potem rozwinąć ważne dla klienta kwestie.
Jak wywrzeć presję za pomocą kontaktu wzrokowego?
Kiedy chcesz zastraszyć, nawiązuj dłuższy kontakt wzrokowy kiedy mówisz, niż kiedy słuchasz.
Osoby, które mają wyższy status, częściej patrzą komuś w oczy, kiedy mówią, a mniej, kiedy słuchają; to pokazuje ich miejsce w hierarchii i społeczeństwie. To taka sytuacja jak między nauczycielem a uczniem, albo majstrem i praktykantem. Osoby o niższym statusie zachowają się odwrotnie; słuchając uważnie, pokazują w ten sposób uległość, posłuszeństwo albo przyznanie racji. Takie zachowanie nazywane jest dominacją wzrokową.
Jednak miejsce w hierarchii to nie wszystko. Nawet jeśli faktycznie rozmawiasz z kimś, będąc na wyższej pozycji lub masz jakąś przewagę nad swoim rozmówcą, to staraj się tego nie wykorzystywać. Ludzie zwykle wiedzą z kim i o czym rozmawiają. W naszej kulturze wywyższanie nie jest dobrze przyjmowane, dlatego najlepiej nawiązać kontakt wzrokowego i zachowywać się naturalnie, niezależnie od tego, jak trudna lub jak ważna jest rozmowa. Staraj się cały czas słuchać i okaż to swoim zachowaniem. Wtedy druga osoba nie poczuje się ignorowana albo jak ofiara, a doceniając jej punkt widzenia, okażesz się miłym i czarującym, a tym samym przekonującym. Sławni i charyzmatyczni mężczyźni, tacy jak Ronald Reagan i Bill Clinton, byli dobrze znani ze swojej zdolności wywoływania w rozmówcach takiego poczucia, jakby nikt inny w ich otoczeniu się nie liczył. Byli w stanie osiągnąć to między innymi poprzez aktywne słuchanie i odpowiednio nawiązując kontakt wzrokowy.
Zakrywanie oczu
Kiedy ktoś zakrywa oczy, komunikacja wydaje się być jednostronna. Szczególnie amerykanie mają tendencje do zakrywania oczu. Dlatego noszą okulary przeciwsłoneczne i to jest wizerunek, który się z nimi kojarzy. Można wtedy odnieść wrażenie, że rozmówca może przejrzeć wzrokiem, ale sam zostaje niewzruszony i nie ulega presji podczas rozmowy. Nawet badania wykazały, że osoby z zasłoniętymi oczami podczas rozmowy wydają się silniejsi i bardziej opanowani. Jest to oczywiście tylko mechanizm psychologiczny, któremu mimowolnie ulegamy. Dlatego policjanci w okularach przeciwsłonecznych mogą wydawać się onieśmielający. Natomiast noszenie okularów przeciwsłonecznych w zamkniętych pomieszczeniach spowoduje, że zrazisz do siebie innych.
Osoba, która utrzymuje zpojrzenie, wykazuje dominację
Kiedy nie możesz lub nie chcesz zasłaniać oczu, ale nadal chcesz kogoś zastraszyć, to po prostu wpatruj się w tą osobę bez końca i nie odwracaj pierwszy wzroku. Osoba, która utrzymuje swój wzrok, wykazuje dominację i wyższy status, podczas gdy osoba, która odwraca wzrok, jako pierwsza sygnalizuje swoje poddanie. Pamiętaj tylko, aby nie przesądzić z presją.
Spojrzenie w oczy nieznajomemu na ulicy
Mimowolnie patrzymy na ludzi, mijając ich na ulicy czy w miejscach publicznych. Są to nie tylko doskonałe sytuacje do nawiązywania kontaktu wzrokowego, ale też sposób na poznanie kogoś. Patrząc obcej osobie w oczy trzeba pamiętać, aby kontakt wzrokowy nie wprawiał w poczucie zagrożenia. W końcu nie ma zbyt wielu powodów, aby patrzeć na przechodniów, stąd zalecane jest zachowanie neutralnego wyrazu twarzy i łagodnego spojrzenia. Mięśnie oczu i twarzy powinny być rozluźnione – żadnych przenikliwych spojrzeń, które mogą zostać źle zinterpretowane. Po drugie, nie chcesz nawiązywać kontaktu wzrokowego z kimś ze zbyt dużej odległości; powinieneś spróbować nawiązać kontakt wzrokowy z tą osobą, gdy jesteś około 4-5 kroków od niej. Patrz w oczy tylko przez krótką chwilę. Mniej więcej tyle, ile potrzebujesz, aby zrobić jeden krok. W przeciwnym razie przekłujesz uwagę tej osoby.
Kontakt wzrokowy z kobietą
Nawiązywanie kontaktu wzrokowego z nieznajomą kobietą to codzienność. I tutaj zwykle częściej pojawiają się problemy, bo sytuacja będzie zawsze podejrzana. Do tego trzeba wziąć pod uwagę miejsce, porę dnia, okoliczności i mieć świadomość, jakie odczucia wywołujemy u innych. Jeżeli patrzysz na kobietę, o której będziesz myślał przez kilka dni, to pamiętaj, że ona nie czyta w myślach. Dlatego przede wszystkim jeśli już inicjujesz kontakt wzrokowy i zostałeś zauważony, to zdecyduj się na kolejny krok. Albo jeżeli nie masz zamiaru zapraszać nikogo na randkę, to odejdź.
Bardzo łatwo jest wywołać nieodpowiednie wrażenia, a kobiety lubią swoje domysły i ciężko potem im wytłumaczyć, że jest inaczej. Ale jeśli podryw jest twoim celem, to zwykłe bezpośrednie spojrzenie na kobietę i uśmiechanie się sprawia, że wydasz się dla niej męski i zdecydowany, a tym samym bardziej atrakcyjny. Najbardziej atrakcyjną twarzą do pokazania kobiecie jest taka, która ma bezpośredni kontakt wzrokowy, rozluźnioną twarz (nie okazuj napięcia, szczególnie w szczęce) i łagodny uśmiech. Jeśli wasze spojrzenia spotkają się, nie odwracaj wzroku jako pierwszy. Utrzymanie kontaktu wzrokowego w takiej sytuacji po prostu sygnalizuje twoją pewność siebie, która jest atrakcyjna dla kobiet.
Interpretowanie spojrzenia kobiety
Kobieta zwykle odwraca wzrok, niezależnie od tego, czy jest zainteresowana, czy nie. Ale sposób, w jaki odwraca wzrok, mówi wiele o tym, czy chce, abyś się do niej zbliżył, czy nie.
- Jeśli spojrzy w dół, a potem spojrzy na ciebie po mniej niż 45 sekundach, prawie na pewno jest zainteresowana. Ten znak jest tak prawie tak pewny, że nie potrzebujesz żadnych formułek na podryw i nie musisz już robić z siebie idioty, gdy do niej podejdziesz – po prostu wyciągnij rękę i przedstaw się.
- Jeśli odwraca wzrok w poziomie, nie jest pewna, czy jest tobą zainteresowana, czy jeszcze nie. Uśmiechnij się i ponownie nawiąż kontakt wzrokowy, aby zobaczyć, jak reaguje.
- Jeśli odwraca wzrok, patrząc w górę, nie jest zainteresowana. Po prostu zerknęła na ciebie. Możesz już się zająć sobą.
Kontakt wzrokowy po spotkaniu z kobietą
Kiedy już przyciągniesz uwagę kobiety i zaczniesz z nią rozmawiać, utrzymaj kontakt wzrokowy, ponieważ będzie on nadal przynosił korzyści. W naszym poprzednim artykule rozmawialiśmy o tym, jak kontakt wzrokowy wzmacnia intymne więzi, a to jest dobrodziejstwo, jeśli próbujesz zdobyć kobietę. Odpowiednie patrzenie na siebie i kontakt wzrokowy może pomóc zainicjować związek, a następnie pogłębić jego intensywność.
Kontakt wzrokowy podczas przemowy
Bycie mówcą podczas wystąpienia jest zdecydowanie bardzo trudne i wymaga doświadczenia.
Dlatego część umiejętności przemowy obejmuje patrzenie na publiczność. Dzięki odpowiedniemu utrzymaniu kontaktu wzrokowego będziesz postrzegany jako bardziej godny zaufania, kompetentny i pewny siebie. Kontakt wzrokowy pomaga również budować większe poczucie intymności między tobą a publicznością, a to połączenie tworzy etos; co z kolei sprawia, że przekaz jest bardziej przekonujący. Ktoś, kto ciągle patrzy na swoje notatki i wydaje się być zdenerwowany ma większe szanse na to, że zostanie źle odebrany i nikt go nie weźmie na poważnie.
Podczas wystąpienia przed większą grupą oczywiście nie jest możliwe nawiązanie kontaktu wzrokowego z każdą obecną osobą. Niektórzy stosują wtedy metodę patrzenia na głowy obecnych, ale to się nie sprawdza. Nie sprawdza się również naprzemienne patrzenie raz na notatki, raz na publiczność. Wreszcie nie „rozpylaj” spojrzenia na publiczność. Zamiast tego postaraj się nawiązać rzeczywisty kontakt wzrokowy z poszczególnymi słuchaczami albo członkami publiczności.
Aby to zrobić, musisz najpierw spróbować zapamiętać swoje kwestie do wypowiedzenia. Jeśli nie możesz tego zrobić w całości, stwórz konspekt zawierający tylko główne punkty, tak aby łatwiej zapamiętać. Dzięki temu możesz patrzeć przed siebie i nawiązać kontakt wzrokowy z osobami z publiczności na kilka różnych sposobów, w zależności od wielkości widowni:
- 30 osób lub mniej. Kiedy zwracasz się do małej grupy, skupiaj wzrok po kolei na osobach, zatrzymując go na dłużej na osobie, która ci przerwała lub której odpowiadasz na pytanie. Zawsze cyklicznie zmieniaj osoby, na które patrzysz.
- 30 lub więcej osób. Wypróbuj metodę trójkąta; jest bardzo podobna do metody trójkąta w przypadku interakcji twarzą w twarz wspomnianej powyżej, z tą różnicą, że zamiast oczu i ust patrzymy na osoby. Wyobraź sobie niewidzialny trójkąt siedzący na widowni. Nawiązujesz kontakt wzrokowy z osobą znajdującą się po prawej stronie trójkąta, potem w górnym, a potem lewym. Następnie powtórz. Aby to pomieszać i zapobiec przewidywalności wzoru, od czasu do czasu odwracasz trójkąt.
- 75-300 osób. Podziel publiczność na pięć wyimaginowanych grup, a następnie przesuwaj wzrok z grupy na grupę, wybierając inną osobę w grupie, z którą za każdym razem nawiążesz kontakt wzrokowy.
- 300+ osób. Jeśli jest to bardzo duża publiczność i przemowa do takiej grupy wymaga umiejętności i doświadczenia. Skoncentruj swój kontakt wzrokowy na ludziach w pierwszych kilku rzędach, jednocześnie patrząc od czasu do czasu w tłum. Oczywiście patrzenie w tłum jest w celu sprawienia odpowiedniego wrażenia, bo odległości są za duże, aby cokolwiek zobaczyć.
